การให้ความรู้ เรื่องข้าวและการทำนา: ข้าวและการทำนา

ความเป็นมาของข้าว

ข้าวเปรียบเสมือนอากาศ ที่คนเราขาดไม่ได้ ปัจจุบันยังไม่ไม่ปรากฎหลักฐานใด หลักฐานที่ได้จาก

การขุดค้นทางโบราณคดีและภาพวาดโบราณที่ผนังถ้ำ ตลอดถึงร่องรอยต่างๆ ภาพไถในประเทศอียิปต์

และร่องรอยการบริโภคข้าวและปลูกข้าวในวัฒนธรรม ผู้ที่รู้จักบริโภคข้าวเป็นคนแรกคือพระฤาษี

โดยพระฤาษีพบข้าวงอกขึ้นในป่า และตั้งสมมุติตามประสบการณ์ว่า เมล็ดพืชใดที่พืชกินได้ มนุษย์

ย่อมบริโภคได้ มนุษย์จึงได้รู้จักบริโภคข้าวเป็นหลักสืบมาถึงปัจจุบัน ซึ่งต่อมาข้าวป่าไม่เพียพอต่อ

การบริโภค มนุษย์จึงค้นพบวิธีปลูกข้าวโดยการทำไร่เลื่อนลอย และยุคต่อมามนุษย์จังค้นพบ

การทำนาหว่าน และยุคต่อมาเหตุผลเดียวกันมนุษย์จึงค้นพบการปลูกข้าวโดยการปักดำ

การปลูกข้าวในยุคสมัยต่างๆ มุ่งปลูกข้าวเพื่อบริโภคเป็นหลักเหลือจากบริโภคก็จะเก็บไว้ในยุ้ง

เพื่อนำไปแรกกับปัจจับอื่นๆและต้องเป็นสิ่งที่จำเป็นเช่น นำข้าวไปแลกเสื้อผ้า ยารักษาโรค หรืออาหารประเภทอื่น อย่างไรก็ตามในช่วงปลายทศวรรษที่ผ่านมา วัฒนธรรมการแสวงหา ความสุขจากการบริโภคปัจจัยที่หลั่งไหลมาจากประเทศตะวันตกทำให้การปลูกข้าวเปลี่ยนเป้าหมาย จากการมุ่งบริโภค เป็นหลักมาเป็นมุ่งค้าขายมากกว่าการบริโภค

การบำรุงรักษาข้าว

- การดูแลรักษาต้นข้าวมีการให้ทั้งปุ๋ยคอกและปุ๋ยเคมี ปุ๋ยคอคือ มูลวัวควาย เป็ด และไก่ เป็นปุ๋ยที่ใส่บำรุง ดินและข้าวกล้าให้อุดมสมบูรณ์ แต่บางครั้งชาวนาก็มีการใช้ปุ๋ยเคมี ส่วนมากที่ใช้เพราะหาซื้อง่าย

ไม่ต้องเสียเวลาและปุ๋ยเคมีมีความสัมพันธ์ต่อผลผลิตข้าวโดยตรง จึงทำให้ได้ผลผลิตมากกว่า

การใช้ปุ๋ยคอก

- การให้น้ำเพียงพอต่อที่นา ไม่มากเกินไปหรือน้อยเกินไป ถ้าน้ำมากเกินไป

จนท่วมต้นข้าวก็จะทำให้ต้นข้าวเน่าและล้มได้ แต่ถ้าน้ำน้อยต้นข้าวก็จะได้รับน้ำไม่เพียงพอ

อาจจะตายได้ แต่ถ้าที่นามีน้ำขังไว้นาน ก่อนจะหว่านหรือปลูกต้นข้าวใหม่ควรจะถ่ายน้ำทิ้งก่อน

เพราะจะช่วยลดวัชพืชในที่นาได้ดี

- วัชพืชในนาข้าว ได้แก่หญ้าชนิดต่างๆ ซึ่งปัจจุบันชาวนานิยมใช้สารเคมีคลุมหญ้าและ ปราบวัชพืชในนาข้าว แต่ถ้าเป็นสมัยก่อนชาวนาจะไม่ใช่สารเคมี แต่จะมีการไถ ไถค้น และคราด การเผาวัชพืชให้สะอาดที่สุดเท่าที่จะทำได้ และจะมีการกำจัด วัชพืชอีกครั้งโดยการถาง การถอนโดยการใช้ มีด เสียม มีดพร้า ส่วน

- ศัตรูพืชในนาข้าว ได้แก่จำพวกหนอน เพลี้ย แมลง ปู นก หนู และพยาธิต่างๆ การกำจัดศตรูพืช

มีหลายวิธี เช่นถ้าเป็นนกก็จะใช้หุ่นไล่กา ถ้าเป็นพวกหนูจะใช้การวางยาหรือการใช้กับดัก

เครื่องมือเครื่องใช้ในการทำนา

เราจะเห็นว่าเครื่องมือเครื่องใช้ในการทำนา ซึ่งถือเป็นสิ่งจำเป็นพื้นฐานประการหนึ่งในการทำนาเกิดขึ้นเป็นมาทำนองเดียวกับสิ่งมีชีวิตดังกล่าวข้างต้นและมีการพัฒนาจากอดีตมาเป็นปัจจุบันตามกาลเวลาเช่นคันไถก็ได้พัฒนามาเป็นรถแท็กเตอร์อย่างที่เห็นในปัจจุบันก็ต้องใช้เวลาในการพัฒนา ใช้เวลาวิวัฒนาการมาเป็นพันๆปี จากไม้ท่อนเดียวสำหรับปักดินให้เป็นรู เพื่อหยอดเม็ดข้าว พัฒนามาเป็นไม้ที่ใช้ไถไปข้างหน้าทำให้ดินร่วนเพื่อหว่านเมล็ดพันธุ์ข้าว ต่อมาพัฒนามาเป็นไม้สงท่อนมีแรงฉุด จนกระทั่งมาเป็นการใช้วัวใช้ควายไถในอดีตที่ผ่านมา เครื่องมือเตรียมดิน ได้แก่ ไถ คราด ไม้มอบ มีด พร้าจอบ เสียม ไห เครื่องมือเครื่องใช้เหล่านี้บางอย่างทำขึ้นเพื่อการเตรียมดินปลูกข้าวโดยเฉพาะ เช่น ไถ คราด แต่บางอย่างทำขึ้นเพื่อใช้ประโยชน์อย่างอื่นด้วย เช่น มีด พร้า จอบ เสียม ซึ่งใช้ในการขุดดินฟันจักตอก และใช้งานโดยทั่วไปด้วย

- เครื่องมือเครื่องใช้ในยุคสมัยเก่า

คันไถควาย ใช้เตรียมดินก่อนจะปลูกข้าวในท้องนา ซึ่งใช้ควายหรือวัวลากจูงให้คันไถลากเพื่อให้ดินร่วนและกระจายตัวไม่เกาะเป็นก้อน

แอกใหญ่ เป็นไม้ครอบคอควาย สำหรับผูกเชื่อค่าวให้ควายลากไถ รูปโค้ง กลม เรียวทั้งสองด้าน แอกหรือฮ่องไถ ซึ่งเป็นสายรัดไม่ให้แอกใหญ่หลุดจากคอควาย

เคียวเกี่ยวข้าว เป็นเครื่องมือเก็บเกี่ยวข้าวในยุคสมัยก่อน
ทำด้วยเหล็กมีคม ชาวนาจะใช้เกี่ยวข้าวเท่านั้นไม่นิยมมาใช้ทำอย่างอื่น
เพราะจะทำให้คมของเคียวนั้นทื่อ

- เครื่องมือเครื่องใช้ในยุคปัจจุบัน

รถไถนาเดินตาม หรือชาวบ้านเรียกว่าควายเหล็ก

เป็นเครื่องมือสมัยใหม่ที่ชาวนานิยมใช้มากในปัจจุบัน

ใช้ได้ทั้งไถและคราด และสามารถดัดแปลงให้

เป็นรถขนของจึงทำให้ประหยัดเวลาได้มากขึ้น

เป็นรถที่ใช้ในการเตรียมดินทำนา ทำสวน หรือทำไร่

หรือใช้ถางพงจากทุ่งจากป่าให้เป็นที่นา ส่วนมากชาวนาจะไม่ค่อยได้เป็นเจ้าของเองเพราะจะมีราคาแพง ต้องว่าเจ้านายทุนมาทำให้คิดราคาเป็นไร่ จึงไม่นิยมซะเท่าไหร่เพราะค่าจ้างค่อนข้างแพง

ภาพแสดงลักษณะทางพฤษศาสตร์ของข้าว

ส่วนที่เกี่ยวกับการเจริญเติบโต ประกอบไปด้วยราก ลำต้น และใบ รากข้าวเป็นระบบรากฝอย กระจายอยู่ในดินระดับตื้น ซึ่งรากจะมีบริเวณโคนต้นและข้อปล้องเหนือดิน ส่วนลำต้นเป็นโพรง มีข้อปล้อง ตรงข้อปล้องจะมีตาที่สามารถแตกเป้นต้นใหม่ได้ถ้าหากต้นเดิมล้มลง รากตรงข้อปล้อง ใช้เอาไว้ยึดดินไม่ให้ต้นข้าวล้ม ตอนแรกข้าวจะเป็นกาบห่อต้น ต่อจากนั้นจะเป็นแผ่นใบยาว

ลักษณะเกี่ยวกับการขยายพันธุ์ ประกอบด้วยรวงหรือช่อดอก ซึ่งเจริญขึ้นจากยอดข้าว แผ่ออกเป็นก้านและระแง้(แขนงของรวงข้าว) สำหรับเป็นที่เกิดเมล็ดต่อไป ดอกข้างที่สมบูรณ์จะ ผสมเกสรในตัว เมล็ดข้าวเป็นผลเจริญที่ได้มาจากดอก ติดอยู่ที่ก้านรวงข้าวและระแง้

การทำนาในลักษณะต่างๆ

ข้าวนาหว่าน จะแห้งขึ้นไม่เป็นระเบียบ ต้นข้าวจะขึ้นถี่เป็นบางหย่อม แต่บางหยอมก็ห่างกัน และส่วนมากมักจะมีหญ้าขึ้นแซม แย่งปุ๋ยและสารอาหารต่างๆ ทำให้ข้าวไม่สมบูรณ์ ให้ผลผลิตต่ำ แต่ชาวนาจะแก้ไขด้วยการแบ่งข้าวที่ถี่ไปปักบางที่ห่างๆและถอนต้นหญ้าออก

ทุ่งนาดำ การทำนาดำเป็นวิธีการพัฒนาต่อเนื่องมาจากการทำนาหว่านโดยการปรับพื้นที่ให้ราบ เสมอทั่วทั้งแปรง ทำแปลงนาให้แคบลง ยกคันนาให้เป็นขอบเขตและทำให้แข็งแรงสามารถเก็บกัก ควบคุมน้ำเข้าออกได้ตามความเหมาสมของพื้นที่และสภาพแวดล้อม แต่การทำทุ่งนาดำต้องขังน้ำให้

หญ้าตายหมดก่อน เมื่อฝนลงจึงไถคราดและปลูกข้าวได้เลย

ข้าวนาดำ คือการปลูกด้วยต้นกล้าที่หว่านปลูกไว้ที่แปลงอื่นแล้วภอนมาปลูกในดินที่เตรียมไว้ตามจังหวะ เวลาฤดูกาลและสภาพแวดล้อม ข้าวนาดำปลูกเป็นแถวมีระเบียบเต็มพื้นที่ แต่ละกอห่างเท่าๆกัน

ข้าวนาปรัง การทำนาปรังผลผลิตต่อไร่สูง ต้องมีความพร้อมในหลายๆด้าน เช่น ที่นาต้องได้รับน้ำ จากชลประทานสมัยใหม่ ต้องปลูกข้าวพันธุ์สมัยใหม่ ต้องใส่ปุ๋ยเคมีตามอัตตราส่วนที่สมควรข้าวพันธุ์ใหม่ จะมีลักษณะต้นเตี้ย ชาวบ้านจึงนิยมเรียกกันว่าข้าวเตี้ย

ภาพบรรยากาศทุ่งนาที่เราได้ไปหาความรู้